بررسی مزایا و معایب رقابت در کودکان | تاثیر حس رقابت در کودک
در مقابل حس رقابت در کودکان باید چکار کنیم؟ آیا ایجاد حس رقابت در کودکان برای آنها مفید است یا نتایج بدی را به همراه دارد؟ نظریههای مختلفی در این باره وجود دارد، برخی از والدین بر این باور هستند که ایجاد حس رقابت در کودکان میتواند تاثیر بسیار بدی در آنها داشته باشد، چرا که اعتماد به نفس را تحت فشار قرار داده و منجر به رنجش کودکان شود. برخی دیگر احساس میکنند قرار دادن کودکان در محیطهای رقابتی میتواند به آنها درسهای واقعی زندگی درباره بر و باخت بدهد به همین جهت بسیاری از مادران و پدران خوش نیت یا همه را برنده اعلام میکنند یا به طور کلی از موقعیتهای رقابتی اجتناب میکنند. با نشر نبات همراه باشید تا مزایا ومعایب این کار را بررسی کنیم.
مزایای برقراری رقابت میان کودکان
کارشناسان رشد کودک به این نکته اشاره کردهاند که کمی رقابت سالم میتواند برای بچهها مفید باشد. این موقعیتهای رقابتی علاوه بر این که آها را برای بردها و باختها در آینده آماده میکند، مهارتهای مهمی را که تا بزرگسالی از آنها استفاده میکنند، مانند نوبت گرفتن، ایجاد همدلی و استقامت را توسعه میدهند. تیموتی گان، روانشناس کودکان، میگوید: «رقابت به بچهها کمک میکند تا یاد بگیرند همیشه بهترین یا باهوشترین افراد، موفق نیستند، بلکه آنهایی هستند که سخت کار میکنند و به آن پایبند هستند». علاوه بر این، او میگوید، کودکانی که در رقابت شرکت میکنند «مهارتهای اجتماعی حیاتی را از طریق تعامل با کودکان دیگر به دست میآورند، در حالی که برای موفقیت تلاش می کنند، عزت نفس خود را توسعه میدهند».
از دیگر مزایای ایجاد محیط رقابتی برای کودک میتوان به تقویت روحیه کارگروهی نیز اشاره نمود. در واقع برخی ازرقابتها ممکن است به صورت گروهی برگزار شوند و کودکان یاد میگیرد چگونه با همکاری دیگر دوستان خود برای پیروزی تلاش کنند. قرار گرفتن کودکان در فضای رقابتی به آنها کمک میکند تا میل به ترک یا تسلیم شدن در زمانی که شرایط سخت میشود را دور بزنند و صورت مسئله را پاک نکنند.
یکی از رایجترین اشتباهاتی که برخی از والدین مرتکب میشوند اینست که فرزند خود را از تجربه شکست محروم میکنند. شاید جمله “شکست مقدمه پیروزی است.” کمی کلیشهای به نظر برسد اما باید قبول کرد که همیشه شکست چیز بدی نخواهد بود و میتواند یک فرصت طلایی برای یادگیری بیشتر باشد. در واقع، یادگیری از شکستها نه تنها به بچهها انگیزه میدهد تا سختتر کار کنند و مهارتهایشان را بهبود ببخشند، بلکه میتواند به آنها کمک کند تا تبدیل بزرگسالانی توانمندتر شوند.
بر اساس گفته جان تاوئر، سرمربی بسکتبال مردان، استاد روانشناسی دانشگاه سنت توماس، رقابت میتواند مانند شمشیر دولبه عمل کند، ارزشهای مثبت را در شرایط مناسب ترویج میکند و از سویی دیگر در شرایط نامناسب انگیزه را از بین میبرد. رقابت زمانی میتواند سالم باشد که به بچهها درباره عملکرد و پیشرفتشان بازخورد بدهد، برنده شدن تنها هدف اصلی نیست، زمانی اتفاق میافتد که بچهها در موقعیتهای چالشبرانگیز به باورهایی در مورد خودشان برسند. در این شرایط، رقابت میتواند درسهای ارزشمندی را به فرزندان ما بیاموزد که معمولاً در کلاس درس نمیآموزند.
اول ایمنی بعد کار، جمله ایست که در تمام امور کاربرد ندارد، در واقع استفاده مکرر از این جمله سبب ایجاد نسلی از کودکان میشود که برای دنیایی که مستلزم ریسکپذیری روزانه است، آماده نیستند. رقابت تفکر انتقادی، تصمیم گیری و حل مسئله را آموزش میدهد، بدون این مهارتها کشورها نمیتوانند در اقتصاد جهانی رقابت کنند.
رقابت در کودکان چه معایبی دارد؟
کسانی که مخالف ایجاد محیط رقابتی در میان کودکان، یا حتی قرار دادن آنها در معرض مسابقات هستند، معتقدند که رقابت مخرب و سمی است. ترس آنها این است که فشار زیادی بر بچهها وارد میکند، خواه یک مسابقه املا یا خواه یک مسابقه فوتبال باشد. آنها همچنین بر این باورند که این امر میتواند باعث ایجاد استرس و اضطراب غیر ضروری شود.
کسانی که مخالف رقابت هستند معتقدند که وقتی کودکان در محیطهای رقابتی قرار میگیرند، اغلب احساس ناامیدی، شکست و بدی نسبت به خودشان میکنند. بدتر از آن، رقابت میتواند برای عزت نفس مخرب باشد، به خصوص اگر بچهها احساس کنند که به خاطر تلاشهایشان شناخته نمیشوند. برای پیشگیری از این تجربیات منفی، بسیاری از والدین جنبه رقابتی هر فعالیتی را حذف کرده و همه را برنده اعلام میکنند و معمولا از عبارت دیگری همچون «همه یک جایزه میگیرند» استفاده میکنند.
رقابت سالم به چه رقابتی گفته میشود؟
به یاد داشته باشید که رقابت به خودی خود چیز بدی نیست و نحوه برخورد ماست که میتواند آن را ناسالم سازد. در واقع اگر تنها هدف رقابت پیروزی باشد، کودکان به هنگام باخت اعتماد به نفس خود را از دست داده و ناامید میشوند. اما، اگر والدین، مربیان و هواداران بدانند که چگونه به باخت نگاه سازنده داشته باشند، آنگاه بچهها چیزهای بیشتری از مسابقاتی که در آن شرکت میکنند یاد خواهند گرفت. به گفته کارول دوک، روانشناس استنفورد و نویسنده کتاب ذهنیت: در روانشناسی جدید موفقیت، مهم اینست که در رقابت به جای ذهنیت ثابت، یک ذهنیت رشد را تقویت میکند. بچههایی که ذهنیت رشد دارند، مهارتها و تواناییهای فعلی خود را میشناسند، اما معتقدند که میتوانند با صرف زمان و تلاش، مهارتهای خود را تغییر داده و بهبود دهند یا به آنها اضافه کنند. در نتیجه، وقتی بچهها ذهنیت رشد دارند، احتمال بیشتری دارد که به درک رقابت نزدیک شوند که اگر خوب عمل نکنند، پایان دنیا نیست.
نکته کلیدی این است که اطمینان حاصل شود که رقابت، سازندگی را ترویج میکند. این همیشه چیزی نیست که فرزندان شما بتوانند آن را درک کنند یا با شما ارتباط برقرار کنند، بنابراین به نحوه واکنش آنها به موقعیتهای رقابتی توجه داشته باشید. اگر کودکان در محیط رقابتی سالم قرار بگیرند، ممکن است:
- دوباره بخواهد در رقابت شرکت کنند.
- به دنبال بهبود و کسب مهارتهای جدید هستند و میخواهند بهتر شوند.
- از بهبود عزت نفس لذت میبرند.
اگر کودکان در محیطهای رقابتی ناسالم قرار گیرند ممکن است:
- برای شرکت در فعالیت مقاومت کنند.
- برای عدم انجام فعالیت اظهار مریضی میکنند.
- صراحتا اعلام میکنند که تمایلی برای شرکت در فعالیت ندارند.
چگونه کودکان را برای رقابت سالم تشویق کنیم؟
همانطور که میدانید شکست و عدم کسب رتبه برتر برای همگان آسان نیست، اما فراموش نکنید که شما به عنوان والدین و یا مربیان کودکان میتوانید به کودکان کمک کنید تا در مورد رقابت مثبت فکر کنند. برای شروع، تعریف موفقیت نه تنها به عنوان برنده شدن در فعالیت، بلکه به عنوان تعیین هدف برای چیزی که در ذهن خود دارند و انجام می دهند میتواند به این موضوع کمک کند.
دکتر گان میگوید سعی کنید برای حمایت از فرزندانتان در چالشهایشان کنار باشید و مرتباً این نکته را تایید کنید که تا زمانی که آنها تلاش میکنند و از این تجربه درس میگیرند، از دست دادن اشکالی ندارد. بخشی از توسعه رقابت سالم این است که بچهها یاد بگیرند مهم ترین رقیب آنها خودشان است برای آن که مهارتهای خود را نسبت به گذشته بهبود بخشند.
بازیهایی برای ایجاد رقابت سالم میان کودکان
استیکرهایی از احساسات مختلف بسازید و از کودکان بخواهید چهره خود را همانند آن استیکرها تغییر داده و نام آن بیان کند. این بازی علاوه بر آموزش احساسات به کودکان میتواند محیط رقابتی سالمی بین آنها ایجاد کند.
چندین بازی ماز برای کودکان تهیه کنید و از آنها بخواهید بهترین مسیر را برای حل آن پیدا کنند و هر که زودتر بتواند این کار را انجام دهد برنده خواهد بود. این بازی رقابتی میتواند مهارتهای دیداری، حرکتی و حل مسئله را در کودکان تقویت کند.
منابع
