تقویت هوش فضایی در کودکان با بهترین راهکارهای موجود
هوش فضایی در کودکان چیست و چگونه میتوانیم آن را در فرزندان خود پرورش دهیم؟ هوش فضایی توانایی تجسم تصاویر سه بعدی، اشکال و موقعیت یک شی در رابطه با شی دیگر است و برای توسعه تفکر ریاضی و درک مفهومی حیاتی است. به عنوان مثال زمانیهایی که فکر میکنید چگونه وسایلتان را داخل چمدان قرار دهید و یا کدام عروسک ماتریوشکا روسی در عروسک دیگر جای میگیرد، از هوش فضایی خود استفاده میکنید. هوش بصری – فضایی، یا IQ فضایی، در بسیاری از زمینههای دانشگاهی و حرفهای حیاتی است. علیرغم اهمیت آن، به ندرت در برنامه درسی مهدکودک یا ابتدایی گنجانده میشود. خبر خوب اینست که از طریق فعالیتهای ساده و سرگرمکننده خارج از سیستم آموزشی میتوانید این مهارت مهم را در کودکان خود بهبود بخشید. با نشر نبات همراه باشید تا این فعالیتها را به اطلاعتان برسانیم.
هوش فضایی در کودکان چیست؟
هوش فضایی که به عنوان ادراک فضایی بصری یا استدلال فضایی نیز شناخته میشود، ظرفیت تصور یا تجسم موقعیت اشیاء، شکل آنها، روابط فضایی آنها با یکدیگر در ذهن است که برای ایجاد روابط فضایی جدید انجام می دهند. یک کودک با مهارتهای بصری فضایی خوب میتواند هنگام ساخت مجموعه لگو یا برج بلوک به راحتی دستورالعملها را دنبال کند. آنها همچنین به راحتی میتوانند اطلاعات را تجسم کرده و یا دانش را از طریق نمودارها، نقشه ها، آثار هنری و غیره درک و جمع آوری کنند.
توسعه هوش بصری فضایی کودکان در دهه 1980 پس از اینکه دکتر هوارد گاردنر، استاد برجسته آموزش در دانشگاه هاروارد، در کتاب خود چارچوب های ذهن، نظریه هوشهای چندگانه را در سال 1983 مطرح کرد که همه انسانها دارای یک یا بیش از هشت هوش مختلف، دیداری فضایی، منطقی ریاضی، زبانی کلامی، بدنی جنبشی، بیرون فردی، درون فردی و طبیعت گرایانه و …هستند، مورد توجه قرار گرفت. به گفته گاردنر، کودکان با هوش بصری فضایی بالا در حل پازل، خواندن، طراحی، نقاشی، نقشهخوانی مهارت دارند و در علوم و ریاضیات بهتر هستند زیرا توانایی تولید تصاویر ذهنی را داشته که این امر محاسبه، اندازه گیری و تشخیص الگو را تسهیل میکند.
اجزای هوش فضایی کدام است؟
بر اساس تئوری هوش چندگانه، در سال 1994، پژوهش (مایر) پنج عنصر کلیدی هوش فضایی را معرفی کرد. این پنج عنصر عبارت اند از ادراک فضایی، جهت گیری فضایی، رابطه فضایی، چرخش ذهنی و تجسم. این عناصر کلیدی به ما بینشهای مهمی در مورد اینکه چگونه میتوانیم دستورالعملهای ریاضیات را برای ارتقای هوش فضایی بهبود دهیم، در اختیارمان قرار میدهد. آموزش هر یک از این عناصر پنج گانه به فرد توانایی حل انواع مختلفی از مسائل فضایی دنیای امروز را میدهد. بیایید پنج عنصر هوش فضایی را مرور کنیم و بگوییم که درک هر یک از آنها چگونه میتواند برای کودکان مفید باشد.
- ادراک فضایی: ادراک فضایی توانایی قرار دادن یک شی در محور عمودی یا افقی است. آزمایشهای مربوط به ادراک فضایی اغلب حواس سوژه را با اطلاعات بیاهمیت منحرف میکنند و از آنها میخواهند مکانهای دقیق را بفهمند. به عنوان مثال بین چهار شخص که هر یک از نردبانهای جدا بالا میروند تا از چهار طرف مختلف ساختمان به پشت بام برسند، متوجه شوید که کدام دو از این چهار نفر در یک سطح هستند.
- جهت یابی فضایی: جهت گیری فضایی به فرد این توانایی را میدهد که خود را در یک فضای ذهنی یا فیزیکی تغییر جهت دهد. از آنجایی که فرآیندهای ذهنی ماهیت پویا دارند، آزمونهای جهتگیری فضایی به موضوعاتی نیاز دارد تا جهتگیری خود را در شرایط مختلف پیدا کنند. به عنوان مثال، در حین پیمایش مکان خود در یک نقشه سه بعدی از نقطه A به B، ممکن است یک آزمایش از شما بخواهد که جهت یافتن نقطه B را تغییر دهید.
- رابطه فضایی: رابطه فضایی به ما کمک میکند تا ارتباط و پیکربندی بین اشیاء مختلف را در یک فضای معین پیدا کنیم. وظایف مربوط به رابطه فضایی توانایی شما در شناسایی اشیاء در موقعیتهای مختلف و ارتباط آنها با یکدیگر را در صورت وجود بررسی میکند.
- چرخش ذهنی: چرخش ذهنی به ما نشان میدهد که چگونه یک شی 2 بعدی یا سه بعدی را با دقت در ذهن خود بچرخانیم. به عنوان مثال، چهار مکعب مختلف را بدون لمس فیزیکی با هم مقایسه کنید و متوجه شوید که کدام دو از آنها از نظر اندازه مشابه هستند.
- تجسم: به هنگام تجسم فضایی ذهن میتواند حرکات مرتبط و ترتیب آنها در آینده را تشخیص دهد. برای مثال به کودکان کمک میکند تا ارتباط مجموعهای از اشیا را برای تشکیل کره یا مکعب را مشخص کنند.
راهکارهای تقویت هوش فضایی در کودکان
- استفاده از اصطلاحات فضایی: والدین میتوانند با استفاده از اصطلاحات فضایی بیشتر در تعامل روزمره به کودکان کمک کنند هوش فضایی خود را بهبود بخشند. کودکان پیش دبستانی که والدین آنها از واژگان فضایی بیشتری (مانند مثلث، بزرگ، قد بلند یا خمیده) استفاده میکنند، نسبت به کودکانی که والدین آنها از چنین زبانی استفاده نمیکنند، در آزمونهای فضایی بهتر عمل میکنند. از فرزندتان بخواهید که کلمات را برای شما تکرار کند و معنی آنها را توضیح دهد. از او سوالاتی نظیر “آیا آب نبات داخل لیوان است یا بیرون؟” و “اسباب بازی پشت کاناپه است یا زیر آن؟” و …. بپرسید تا کودک با مفاهیم فضایی آشنا شود.
- استفاده از اسباب بازیهای ساختمانی: اسباب بازیهای ساختمانی مانند بلوکهای یا انواع دیگر آن میتوانند ابزارهای مناسبی برای تقویت هوش و استدلال فضایی و مهارتهای مهندسی در کودکان باشد. با کنار هم قرار دادن یک ساختار ساده با استفاده از بلوکهای ساختمانی شروع کنید و سپس از کودکان بخواهید که آن را از نظر شکل و رنگ مطابقت دهند.
- تانگرام: Tangram یک پازل چینی باستانی است که از هفت قطعه تشکیل شده است که کودکان با استفاده از آن میتوانند اشکال مختلف هندسی و حیوانات را بسازند. پازل ابزاری مفید برای افزایش هوش فضایی کودکان محسوب میشود.
- نقشه خوانی: نقشه خوانی میتواند به کودکان کمک کند مفاهیم انتزاعی از فضا و توانایی تفکر سیستماتیک در مورد روابط فضایی که در دنیای فیزیکی نمیتوان تجربه کرد را به دست آورند. برای شروع میتوانید از بازی ماز استفاده کنید. در این بازی کودکان باید بهترین مسیر را برای رسیدن به هدف انتخاب کنند. کتاب و مجله کودک نبات، شامل بازی های متنوع ماز است که میتواند به هوش فضایی کودکان کمک کند.