تقویت حس مسئولیت پذیری کودکان با ترفندهای کاربردی
چگونه میتوانیم مسئولیت پذیری را به کودکان آموزش دهیم؟ از چه سنی باید آموزش مسئولیت پذیری به کودکان را شروع کنیم؟ مسئولیت پذیری یکی دیگر از مهارتهایی است که کودکی باید طی مراحل رشد خود بیاموزد و آموزش آن برعهده والدین است. این مهارت تاثیر زیادی در بلوغ فکری، رشد فردی و افزایش اعتماد به نفس کودک خواهد داشت. با این حال برخی از والدین بخاطر دلسوزی نابجا از دادن مسئولیت به کودک خود پرهیز میکنند و از پیامدهای منفی آن بیخبرند. در این مقاله از نشر نبات میتوانید به کمک روشهای ارائه شده این حس را در کودکان خود تقویت کنید و از آنها افرادی مسئولیت پذیر بسازید.
بهترین سن برای شروع آموزش مسئولیت پذیری به کودکان
مسئولیت پذیری یک ویژگی اکتسابی است و برای آموزش این مهارت لازم است از سنین کودکی شروع کنیم و با دادن مسئولیتهای مختلف این حس را در کودک ایجاد کنیم. در سنین 3 تا 5 سالگی، کودک اکثر مهارتها و موضوعات را از طریق تقلید کردن میآموزد. این فرصت خوب برای والدین است تا نشان دهند چگونه بعد از بازی، اسباب بازیهایشان را در جای خود قرار دهند و تخت خوابشان را مرتب کنند. با دادن مسئولیتهایی متناسب با سن و توانایی کودک میتوانید حس مسئولیت پذیری را در او تقویت کنید.
در سنین 6 تا 11 سالگی کودکان ترجیح میدهند مستقلتر عمل کنند و به تنهایی کارهای خود را انجام دهد. به عنوان مثال آنها ترجیح میدهند تنهایی اتاقش را مرتب کنند یا میز شام را آماده کنند. اجازه دهید برای برخی از مسائل خودشان تصمیم بگیرند و پیامد آن را بر عهده بگیرند. مدیریت پول تو جیبی یکی از اموری است که کودک میتواند به تنهایی برای آن تصمیم بگیرد و اگر نتوانست به درستی پول خود را مدیریت کند و ولخرجی کرد، از روی دلسوزی دوباره پول زیادی به او ندهید. در سنین بالاتر یعنی بعد از 10 یا 11 سالگی نوجوانان میتوانند در بسیاری از مسائل شرکت کرده و نظر خود را اعلام کنند. در این دوران میتوانید در تصمیم گیریهای خانوادگی از فرزند خود کمک بگیرد و با او مشورت کنید.
نحوه ایجاد حس مسئولیت پذیری در کودکان
- وظایفی متناسب با سن کودکان تعیین کنید: کاری را برای کودک در نظر بگیرد که می دانید او بدون دردسر و مشکل می تواند انجام دهد و به او دستورات روشنی در مورد کاری که می خواهید انجام دهد بدهید، تا دقیقا بداند که از او چه انتظاری دارید. برای مثال فرزند شما ممکن است با درخواست اینکه “لطفا اتاقت را مرتب کن” وحشت زده شود چرا که ممکن است این کار شامل چندین مرحله مانند گذاشتن لباس ها در کمد و مرتب کردن تخت باشد، اما «لطفاً پازل خود را در جعبه آن قرار بده» قابل مدیریت است. سپردن کارهایی که نیاز به کمی تلاش دارد، اما با توجه به سن کودک قابل انجام است، احساس استقلال او را افزایش می دهد.
- نشان دهید و بیان کنید: وقتی کاری را به فرزندتان محول می کنید، آن را با زبان ساده برایش توضیح دهید. اگر از او می خواهید که میز را برای شام بچیند، به او نشان دهید که چگونه بشقاب ها را روی میز جلوی هر صندلی می گذارید. اگر متوجه شدید که کودک برای انجام آن به زمان زیادی احتیاح دارد می توانید او را مسئول بخش کوچکی از کار مانند گذاشتن قاشق ها کنید.
- کار کن بعد بازی کن: اگر چه کودکان دامنه توجه کمی دارند، می توانید به او یاد دهید که قبل از استراحت یا تفریح، کارهای روزمره را انجام دهد. این کار می تواند به مسئولیت پذیری کودکان کمک کند. به او نشان دهید که به تفریح او اهمیت می دهید اما قبل از آن باید کارهایش را به سرانجام برساند و مسئولیت پذیر باشد. برای بیان این موضوع می توانید از کلمه وقتی بجای اگر استفاده کنید.
- کارها را سرگرم کننده کنید: همه ما از وظایفی که سرگرم کننده بیشتر لذت می بریم. کودک شما دوست دارد با شما وقت بگذراند و ممکن است خالی کردن ماشین خشک کن را یک کار طاقت فرسا نداند. اگر اسباببازیها را مرتب میکنید، مسابقه دهید تا ببینید چه کسی میتواند بیشتر اسباب بازی را داخل سبد بگذارد.
- از تهدید کردن پرهیز کنید: برای فرزندتان روشن کنید که باید قوانین خاصی را دنبال کند، اما آنها را به شیوه ای مثبت و بدون تهدید توضیح دهید. اگر فرزندتان میگوید «من بیسکویت میخواهم» با این جمله پاسخ دهید: «وقتی سر میز بشینی، میتوانی یک بیسکویت بخوری»
- الگوی خوبی برای آن ها باشید: با مراقبت خوب از وسایل خود به فرزندتان نشان دهید که چه مسئولیتی دارد. کلید ماشین خود را به جای رها کردن روی میز، روی قلاب جایی که تعلق دارد بگذارید و لباس ها را از کف اتاق خوابتان بردارید. توضیح دهید که چرا شما هم این کار را انجام می دهید، تا فرزندتان یاد بگیرد که چرا مسئولیت پذیر بودن مهم است. به عنوان مثال، “من کلیدهای ماشینم را در جای مناسب قرار میدهم تا دفعه بعد که بیرون می رویم دوباره آنها را به راحتی پیدا کنم.”
- تلاش مهم است نه نتیجه: روی تلاشی که انجام می دهد تمرکز کنید، حتی اگر آن را کاملاً درست انجام ندهد. او را مورد انتقاد قرار ندهید و مسئولیت را به دست نگیرید چرا که این کار نه تنها حس مسئولیت پذیری کودکان را تقویت نمی کند بلکه اعتماد به نفس آن ها را کم می کند و تمایل آن ها را برای تلاش دوباره و انجام کار کاهش می دهد. در مقابل سعی کنید کار را به بخش های قابل مدیریت تقسیم کنید و در انجام قسمت های دشوار به کودک کمک کنید.
- خواندن شعر و داستان: یکی از بهترین روشها برای آموزش مهارتهای مختلف خواندن داستان و ترانه برای کودکان است. مجله کودک و کتابی برای آنها تهیه کنید که شامل داستانها و ترانههایی متناسب با سن آنها با محوریت مسئولیت پذیری است.
برگرفته از