نحوه برقراری ارتباط با کودک خجالتی
چگونه با کودک خجالتی و کم رو برخورد کنیم؟ علت خجالتی بودن کودکان چیست؟ یک کودک کم رو در موقعیتهای ناآشنا یا هنگام تعامل با دیگران مضطرب میشود و برای برقراری ارتباط ممانعت میکند. این کاملا طبیعی است که کودکان به والدین خود بچسبند، در موقعیتهای اجتماعی گریه کنند، یا سعی کنند با پنهان کردن سر، دورشدن و یا با بستن چشمهای خود از تعامل اجتماعی اجتناب کنند. خجالتی بودن هیچ اشکالی ندارد. برخی از کودکان خجالتیتر از بقیه هستند یا برای برقراری ارتباط به زمان بیشتری احتیاج دارند. این فقط بخشی از خلق و خوی آنهاست. اما گاهی ممکن است زندگی برخی از آنها به دلیل کمروییشان به شدت محدود شود. کودکانی که از کم رویی شدید رنج میبرند، ممکن است به هنگام بلوغ از این مسئله رها شوند و یا ممکن است بزرگسالان خجالتی شوند. والدین میتوانند به فرزندان خود کمک کنند تا بر کمرویی خفیف غلبه کنند. با نشر نبات همراه باشید تا راه حلهایی را برای رفتار با کودکان خجالتی ارائه دهیم.
عواقب منفی خجالتی بودن کودک
کمرویی مداوم و شدید میتواند کیفیت زندگی کودکان را به طرق مختلف کاهش دهد. این موارد عبارت اند از:
- از دست دادن فرصت های تمرین و پرورش مهارت های اجتماعی کودکان
- داشتن دوستان کمتر
- کاهش مشارکت در فعالیتهای سرگرم کننده و مفرح مانند ورزش، مسابقه و سرود و … که نیاز به تعامل با دیگران دارد
- افزایش احساس تنهایی، بی اهمیتی و کاهش اعتماد به نفس
- عدم شکوفایی استعدادهای کودکان به دلیل ترس از قضاوت شدن توسط دیگران
- افزایش میزان استرس
- ایجاد اثرات فیزیکی مانند قرمز شدن پوست، لرزش دستان و لکنت زبان
جنبههای مثبت خجالتی بودن کودک
برخی از والدین بر این باورند که خجالتی بودن فرزندشان یک ویژگی نامطلوب محسوب میشود. اما باید بگوییم که این ویژگی همیشه هم بد نخواهد بود و جنبههای مثبتی نیز دارد:
- عملکرد خوب در مدرسه
- دوری از انجام فعالیتهای دردسرساز
- با دقت گوش دادن به سخنان دیگران
- مراقبت آسان از آنها
علل احتمالی خجالتی بودن کودک
برخی از عوامل در کنار هم ممکن است در کمرویی کودک دخیل باشد و که در ادامه به آنها اشاره کردهایم:
- ژنتیک: برخی از جنبههای شخصیتی اکتسابی بوده و تا حدودی میتوان مربوط به ژنتیک شخص دانست که او به ارث برده است.
- شخصیت: کودکانی که از نظر عاطفی حساس و مضطرب هستند ممکن است در تعاملات اجتماعی نیز خجالتی باشند.
- الگوبرداری: کودکان با تقلید از تاثیرگذارترین الگوهای خود یعنی والدین، خجالتی بودن را یاد میگیرند. والدینی که خودشان خجالتی و کم رو هستند، ممکن است کودکان آنها نیز خجالتی شوند چرا که به تقلید رفتار آنها میپردازند.
- روابط خانوادگی: کودکانی که در خانواده یا در ارتباط با والدین در زندگی خود احساس امنیت و دلبستگی نمیکنند، ممکن است مضطرب و مستعد بروز رفتار خجالتی باشند. والدین بیش از حد محافظ ممکن است به فرزندان خود بیاموزند که از موقعیتهای جدید دوری کنند و از قرار گرفتن در آن موقعیت بترسند.
- نبود تعامل اجتماعی: کودکانی که در چند سال ابتدایی زندگی خود از دیگران جدا شدهاند، ممکن است در آینده مهارت اجتماعی لازم برای تعامل با افراد ناآشنا را نداشته باشند.
- انتقاد شدید: کودکی که توسط افراد مهم زندگی خود (والدین، خواهر، برادر، معلمان و دوستان) مورد تمسخر و انتقاد شدید قرار میگیرند، ممکن است تبدیل به یک کودک خجالتی شود.
- ترس از شکست: گاهی اوقات توقع و انتظار بیشتر از ظرفیت کودکان باعث میشود او این بترسد که نتواند این انتظارات را برآورده کند و از شکست در امور بترسند و این مسئله او را به سمت خجالتی بودن میکشاند.
دام چرخه معیوب خجالت
اگر کودک در یک موقعیت اجتماعی خجالتی رفتار کند، ممکن است پس از آن خود را به خاطر رفتارش سرزنش کند. این رفتار سبب قضاوت منفی از جانب خود کودک میشود. اگر قضاوتهای منفی ادامه دار شود، میتوانند اعتماد به نفس کودک را تحت تاثیر قرار دهید و آن را تضعیف میکند و احتمال اینکه در آینده رفتار خجالتی داشته باشد افزایش مییابد.
چگونه به کودک خجالتی خود کمک کنیم؟
با وجود اینکه کم رویی یک مرحله طبیعی در رشد است، اما راهکارهایی برای کمک به کودکان خجالتی وجود دارد که آنها بتوانند به راحتی تعاملات اجتماعی بپردازند:
- هرگز به کودک خود برچسب خجالتی نزنید: اگر کودک شما بداند که خجالتی است، ممکن است خود را بخاطر رفتار خجالتی خود سرزنش و انتقاد کند. او با تصور اینکه خجالتی بودن بد است و برای برقراری ارتباط مشکل دارد، اعتماد بنفس کودک را کم میکند و سبب خجالتی تر شدن رفتار او میشود.
- فرزندتان را بپذیرید: هرگز کودکتان را به خاطر خجالتی بودن مسخره و سرزنش نکنید. در مقابل به فرزندتان نشان دهید که او را همانطور که هستند میپذیرید و دوست دارید. به عبارت دیگر با درک شرایط او، به او بفهمانید که همیشه همدل و حامی او هستید و با بد جلوه دادن خجالتی بودن تنها استرس او را بیشتر میکنید.
- از تجربیات خود صحبت کنید: در مورد موقعیتهایی که احساس خجالت میکردید و از اینکه چگونه بر آن غلبه کردید به فرزندتان بگویید. کودکان از والدین خود تقلید میکنند، دانستن اینکه شما توانستهاید بر اضطراب خود غالب شوید، به آنها احساس قدرت و توانمندی زیادی میدهد.
- هدف تعیین شده: معیارهایی را برای فرزندتان تعیین کنید تا به او در معاشرت کمک کنید. حتما اهداف را کوچک و دست یافتنی در نظر بگیرید. آنها میتوانند به اندازهای کوچک باشند که هر روز به یک نفر سلام کنند. برای آموزش این موضوع میتوانید از کتاب و مجله کودک کمک بگیرید که به آموزش مهارتهای اجتماعی پرداخته است.
- مطمئن شوید که فرزندتان میتواند کارهایی را انجام دهد که در آنها خوب است: اگر فرزند شما بتواند در فعالیتهایی که دوست دارد و عملکردی خوبی در انجام آن دارد، شرکت کند میتواند حس هدفمندی و اعتماد به نفس بالایی به دست آورد. وقتی در کاری مهارت دارند آنها را تحسین کنید و فرصتهایی برای انجام آن کارها برایشان فراهم کنید.