اهمیت قوه تخیل کودکان و روش های تقویت آن
آیا میدانستید که قوه تخیل و تفکر خلاق کمک بسزایی به کودکان در یادگیری بسیاری از مهارتها در طول زندگی آنها خواهد داشت؟ بیشتر کودکان میتوانند یک شی معمولی یا یک تکه پارچه را برداشته و با تصور این اشیاء به عنوان یک قلعه و شنل ابرقهرمانی، ساعتها به بازی بپردارند. این فعالیتهای به ظاهر ساده نقش مهمی را در رشد کودکان داشته و توانایی حل مسائل در سنین بزرگسالی را در آنها تقویت میکند، در نتیجه باید قدرت تخیل تا حدالامکان پرورش یابد تا کودکان به فرصت بیشتری برای رشد و یادگیری دست یابند. با نشر نبات همراه باشید تا در ادامه بیشتر این موضوع بپردازیم و راهکارهای ساده و موثری را برای پرورش آن ارائه دهیم.
بازی تخیلی چیست؟
بازی تخیلی به بازیای گفته میشود که کودکان با استفاده از قوه تخیل خود و بدون درنظر گرفتن قوانین و ساختار انجام میدهند. در واقع به آن بازی ساختگی و یا فانتزی نیز گفته میشود. این نوع بازی به کودکان کمک میکند این تا با تمرین و تفکرات خلاقشان مهارت های سنی (از مهارت تصمیم گیری گرفته تا مهارتهای رفتاری و اجتماعی) را در خود تقویت کنند. هر زمان که کودک تظاهر به شخص یا چیز دیگری میکند یا با یک شی بازی کرده و وانمود میکند که چیز دیگری است در حال بازی تخیلی است.
گاهی اوقات بازی تخیلی با آیتمهای رایگان و یا تغییر کاربری انجام میشود. کدام بچهای دوست ندارد با پتو و صندلی و ملحفه برای خودش قلعه یا خانه درست کند؟ یا با جعبه ای مقوایی بزرگ به عنوان یک قایق یا کشتی بازی کند؟ با انجام این بازی بدون قانون و ساختار کودکان با قوه تخیل خود میتوانند هر چیزی که میخواهند باشند، سرآشپر در یک رستوران، یک راننده ماشین مسابقهای یا شوالیه و فضانورد. آنها همچنین میتوانند وانمود کنند که دنیا را نجات میدهند، موجودات افسانهای هستند، یا سناریوهایی را که در زندگی روزمره خود مشاهده میکنند با تقلید از والدین، معلمان یا کارمندان فروشگاه های مواد غذایی انجام دهند. هر آنچه را که برای بازی و تظاهر انتخاب میکنند نقش مهمی در یادگیری و توسعه مهارتهای مهم زندگی آن دارد.
تاثیر قوه تخیل در رشد کودکان
قدرت تخیل میتواند در یادگیری و کسب دانشهای جدید موثر باشد. این اتفاق معمولا به دو صورت در کودکان رخ میدهد. کودکان در حین بازی از تخیل خود استفاده میکنند تا دانش و تجربه قبلی را مرور کنند. به عنوان مثال در حین بازی تخیلی که تصور میکند به فروشگاه رفته است به یاد میآورد که والدین خود چگونه برای خرید با صندوقدار ارتباط برقرار کرده و خرید انجام میدهند. اینگونه با مرور تجربیات و خاطرات، دانش آنها گسترش مییابد.
کودکان همچنین از قوه تخیل خود برای کشف دانش و ایدههای جدید استفاده میکنند. لو ویگوتسکی روانشناس مشهور روسی تاکید زیادی به تخیل و خلاقیت در یادگیری داشت. او بر این باور بود که مغز دارای توانایی ذخیره و بازتولید دانش موجود است و به عبارت دیگر میتواند با استفاده از دانش و تجربههای موجود، ایدهها و امکانات جدیدی را خلق کند.
تخیل به طور کلی به رشد مهارتهای اجتماعی، عاطفی، زبانی و حل مسئله در کودکان کمک میکند. این موارد مهارتهای مهمی هستند که باید در اوایل دوران کودکی تقویت گردد. دلایل اهمیت تقویت قوه تخیل و تفکر خلاق عبارت اند از:
- رشد اجتماعی و عاطفی: هنگامی که کودکان در بازی تخیلی خود همانند شخصیتهای دیگر نقش آفرینی میکنند، فرصتی مناسبی دارند تا با دیگران همدلی کرده و آنها درک نمایند. همچنین تخیل به آنها این اجازه را میدهد تا هر آن چیزی که میخواهند باشند و اینگونه عزت نفسشان را بالا ببرند. وقتی بچهها تظاهر میکنند که با دیگران بازی میکنند، روی مهارتهایی مانند همکاری، مذاکره، همکاری و تقسیم مسئولیتها کار میکنند. کودکان با انجام این کار میتوانند حد و مرزهای خود را آزمایش کرده و تعامل اجتماعی را تجربه کنند.
- رشد خلاقیت: یکی از بارزترین دلایل اهمیت قوه تخیل و انجام بازیهای تخیلی افزایش میزان خلاقیت کودکان است. در واقع تقویت تخیل و به دنبال آن افزایش خلاقیت به کودکان کمک میکند تا در آینده برای رویارویی با مسائل و حل مشکلات آماده شوند.
- رشد فیزیکی: کودکان با تخیل و بازیهای خیالی خود فرصت خوبی برای تحرک و ورزش دارند و میتوانند مهارتهای حرکتی را در خود تقویت کنند.
- تقویت زبان و مهارتهای ارتباطی: بنشینید و در حین بازی به صحبتهای کودکان گوش بدهید، آنها دوست دارند آنچه را که اتفاق میافتد و در ذهنشان میگذرد را توصیف و روایت کند. این مکالمه واژگان و مهارتهای زبانی آنها را افزایش میدهد. از طرفی تخیل این امکان را به کودکان میدهد تا نقش والدین، افراد دیگر و شخصیتهای کارتون را جعل کرده و واژگان جدید را آزمایش میکنند و استفاده درست از آن را میآموزند. همچنین میتواند به کمک کلمات جدید با همسالان خود ارتباط برقرار کنند.
- افزایش استقلال: قدرت تخیل به کودکان اجازه میدهد تا داستان بسازند و ایدههای جدیدی کشف کرده و قوانین خود را وضع کنند. این کار به تقویت استقلال کمک میکند.
راهکارهایی برای پرورش قوه تخیل کودکان
اهمیت تخیل در رشد کودک واضح است و شما به عنوان والدین کودکان لازم است این قدرت را در آنها تقویت کنید. در اینجا برخی از ایدههایی آورده شده است که می توانید از آنها برای تقویت قدرت کودکان خود استفاده کنید:
- ساخت سناریو: با پیشنهاد موقعیتهایی که ممکن است برایشان جالب باشد، به بچهها کمک کنید ایدههای تخیلی برای بازی پیدا کنند. از کودکان بخواهید سناریویی را ایفا کنند که اخیراً با آن روبرو شدهاند یا از طریق بازی تخیلی به کاهش اضطراب در مورد قرار ملاقات آینده کمک کنید.
- قصه گویی برای کودکان: حدالامکان هر روز داستان و قصه برای فرزندتان بخوانید تا شخصیتها و موقعیتهایی در داستان آورده شده را تصور کند. در واقع با خواندن کتاب و مجله کودک و خردسال میتوانید قدرت تخیل فرزندتان را تقویت کنید.
- استفاده از کارهای هنری: به فرزندتان کمک کنید تا نقاشی کند و او را برای ساخت سازههای مختلف تشویق کنید. گل سفال در اختیار کودک قرار دهید تا با قوه تخیل خود یک اثر هنری خلق کنند. به آن ها آزادی عمل بدهید تا رنگها و ایدههای جدید را کشف کنند.
- سوال پرسیدن: سوالات جالب و فرضی از فرزندتان بپرسید تا آنها را به فکر فرو روند و سبب جرقه زدن ایدههای خلاقانه شوند.
- اختصاص زمانی برای استراحت: به یاد داشته باشید که لازم نیست دائما فرزندانتان را کنترل کنید. زمانهایی را برای بازی کودکان بدون ساختار و قانون اختصاص دهید تا آنها بتواند آزادانه بازی کرده و به کمک قوه تخیل خود ایدههایشان را ارائه دهند.
تخیل همه چیز است. این پیشنمایش جاذبههای آینده زندگی است
آلبرت انیشتین
منابع