راهنمای کامل آموزش مهارت های سنی ضروری به کودکان
مهارت های زندگی را از چه سنی باید به کودکان آموزش بدهیم؟ چطور می‌توانیم مهارت های زندگی را متناسب با سن کودکان را به آنها آموزش دهیم؟ یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های والدین اینست که کودک دلبندشان در هر مرحله از زندگی خود بتواند مهارت انجام امور مختلف را کسب کند و مستقل تربیت شود. اما بسیاری از والدین نمی‌دانند که چگونه و چه از سنی باید آموزش‌های لازم را شروع کنند و سعی دارند تا تمامی مهارت‌ها اعم از مهارت‌های شناختی و رفتاری را به صورت یکجا به کودکان بیاموزند. با نشر نبات همراه باشید تا مهارت‌های لازم و ضروری مناسب برای گروه سنی های مختلف را به سمع و نظر شما برسانیم.
آموزش مهارت های سنی به کودکان: استراتژی مدیریت رفتار
وقتی کودکان بتوانند کارهای که می‌خواهند یا نیاز دارند را انجام دهند، احتمال همکاری آنها بیشتر است، آنها همچنین کمتر ناامید می‌شوند و به شیوه‌های چالش برانگیز رفتار می‌کنند. در حقیقت یادگیری مهارت‌های زندگی در سنین مختلف می‌تواند یک راه موثر برای مدیریت رفتار کودکان محسوب شود. زمانی که کودکان مهارت‌های سنی لازم را می‌آموزند، استقلال، اعتماد بنفس و عزت نفسشان نیز تقویت می‌گردد پس باید توجه ویژه‌ای نسبت به آموزش این مهارت‌ها به کودکان داشته باشید.
برای مثال زمانی که کودک شما نمی‌داند چطور باید اتاقش را مرتب کند و اسباب بازی‌هایش را داخل سبد بریزد، از انجام آن امتناع می‌کند چرا که توانایی انجام آن را ندارد. اما با آموزش مرحله به مرحله می‌توانید این مهارت را به او بیاموزید اینگونه حس موفقیت و استقلال انجام آن کار نیز به کودک القا می‌شود. برای آن که همه چیز را از مراقبت از خود تا مهارت های اجتماعی پیچیده‌تر را یاد بگیرند می‌توانید از سه روش کلی دستورالعمل‌ها، مدل سازی و آموزش گام به گام استفاده کنید. فراموش نکنید که یادگیری این مهارت ها نیازمند صبر، حوصله و تمرین مکرر است. همچنین هنگامی که شما به فرزندتان کمک می‌کنید تا مهارت‌های خود مراقبتی و اجتماعی را بیاموزد، می‌توانید از چند روش آموزشی به صورت استفاده کنید.
روش های کلیدی برای آموزش مهارت های سنی
- الگو سازی: تقلید کردن کودکان یکی از کارآمدترین روش‌ها برای آموزش مهارت های زندگی به آن‌هاست. کودکان با تماشای شما، یاد می‌گیرند که چه کاری را و چگونه انجام دهند. به عنوان مثال به جای آن که به فرزندتان به صورت تئوری توضیح دهید که چگونه تختش را درست کند یا توپ را پرتاب کند، خودتان با انجام آن کار، به کودک نشان دهید. مدل سازی می‌تواند برای آموزش مهارت های اجتماعی نیز کاربردی باشد. برای مثال با بیان عباراتی نظیر “ممنونم” و یا “لطفا” در صحبت‌های خود، فرزندتان را برای استفاده از این عبارات برای تشکر و بیان درخواست‌هایشان تشویق کنید. به کمک این روش همچنین می‌توانید برای نشان دادن مهارت های رفتاری فرزندتان که شامل ارتباطات غیرکلامی مانند زبان بدن و لحن صدا می‌باشد نیز استفاده کنید.
شاید برایتان سوال شود که برای آموزش مهارت های سنی چگونه باید الگوسازی کنید؟ در ابتدا باید توجه فرزندتان را جلب کرده و مطمئن شوید که او به شما نگاه می‌کند. به آرامی کاری که مدنظرتان است را انجام دهید تا فرزندتان به وضوح آن را ببیند. به بخش‌های مهم کاری که انجام می‌دهید اشاره کنید و به او اجازه دهید تا آن مهارت را به محض مشاهده، تمرین کند.
- دستورالعمل: شما می‌توانید با توضیح دادن اینکه چه کاری باید انجام دهد یا چگونه آن را انجام دهد، به فرزندتان کمک کنید تا آن مهارت را یاد بگیرد. در این روش نیز لازم است کودک به شما توجه کند برای این کار از نام فرزندتان استفاده کنید و فرزندتان را تشویق کنید که در حین صحبت کردن به شما نگاه کند. هر گونه عاملی که سبب حواس پرتی کودک می‌شود مانند تلویزیون را حذف کنید. از جملات کوتاه و ساده و لحنی آرام و روان استفاده کنید که کودکتان آن را بفهمد. با استفاده از حرکات درست به نکاتی که می‌خواهید کودک به آن توجه کند، تاکید کنید. به تدریج سعی کنید دستورالعمل‌ها و یادآوری‌ها را کم کنید تا کودک بهتر بتواند نحوه انجام آن مهارت را به یاد آورد.
تصویری که به فرزند شما نشان دهد که چه کاری باید انجام دهد می‌تواند به او در درک دستورالعمل‌ها کمک کند. وقتی فرزند شما آمادگی انجام دستورالعمل‌ها به صورت مستقل را داشته باشد، می‌تواند تصویر را بررسی کند. این روش همچنین می‌تواند به کودکانی که در درک کلمات مشکل دارند کمک کند.
- گام به گام: برخی از مهارت های سنی یا وظایف پیچیده هستند یا شامل مراحل متوالی هستند، از این رو لازم است این مهارت ها یا وظایف را به مراحل کوچکتر تقسیم کنید تا کودکان هر یک از این مراحل را بیاموزد. در ابتدا می‌توانید در صورت امکان از مرحله آسانتر شروع کنید. در انجام دیگر مراحل آن مهارت به کودکتان کمک کنید، وقتی فرزندتان می‌تواند هر مرحله را با اطمینان و بدون کمک شما انجام دهد، مرحله بعدی و غیره را به او آموزش دهید.
آموزش مهارت های سنی به صورت رو به جلو یا معکوس؟
- آموزش رو به جلو: به کودک خود اولین قدم، سپس گام های بعدی را آموزش دهید.
- آموزش رو به عقب: به کودک خود در انجام تمام مراحل تا آخرین مرحله کمک کنید، سپس از آخرین مرحله شروع کنید و به عقب برگردید. به کمک این شیوه آموزشی، فرزند شما کمتر دچار ناامیدی خواهد شد چرا که یادگیری آخرین مرحله برای او آسانتر می‌شود.
مهارت های زندگی که هر کودکی باید بداند
1) مهارت تصمیم گیری: تصمیم گیری یکی از مهم ترین مهارت هایی است که کودکان باید متناسب با سن خود باید یاد داشته باشند تا در هر مرحله از زندگی خود بتوانند بدون اتکا به شخص دیگری با اطمینان تصمیم گیری کند. به کودکان کوچکتر اجازه دهید تا تصمیم بگیرند چه چیزی در طول روز بپوشد یا برای میان وعده چه چیزی بخورد. در دوران دبستان، بچه‌ها تصمیم می‌گیرند چه کسی را به عنوان دوستشان انتخاب کنند ، در چه فعالیت‌هایی شرکت کنند و یا چگونه وقت خود را بگذرانند و غیره.
2) استقلال: استقلال یکی دیگر از مهارت هایی است که گاهی والدین با خود می پندارند که نیاز آموزش ندارد. به عنوان والدین کودکان، انجام کارهای فرزندانمان آسان است. اما اگر می‌خواهیم فرزندانمان به بزرگسالانی قوی و مستقل تبدیل شوند، آنها به فرصت‌هایی برای توسعه این مهارت نیاز دارند. آنها باید بدانند که چگونه وظایف خود را به طور مستقل انجام دهند، کارهای مدرسه خود را به پایان برسانند، اتاق خود را به تنهایی مرتب کنند و مسئول وسایل شخصی خود باشند.
3) بهداشت: آموزش مهارت های بهداشتی به کودکان بر اساس سن آنها متفاوت است، اما در نهایت، شما می‌خواهید که آنها بدون گوشزد کردن نکته‌ای، بتوانند بهداشت شخصی را رعایت کنند. به عنوان مثال بتوانند کارهایی نظیر لباس پوشیدن، مسواک زدن، حمام کردن و شانه کردن موهایشان را انجام دهند.
4) نظافت و کمک در کارهای منزل: انجام کارها و نظافت خانه نباید به عنوان یک تنبیه برای کودک باشد. برای شروع برای درخواست از فرزندان خود برای انجام کارهای خانه بدون دعوا، مطمئن شوید که وظایفی را انتخاب می‌کنید که برای سن آنها مناسب است و در صورت انجام یک کار خوب آنها را تشویق کنید. کمک به کنار گذاشتن اسباب‌بازی‌ها، گذاشتن لباس‌های کثیف در لباسشویی، تمیز کردن بشقاب‌ها بعد از غذا، کمک به چیدن میز، گردگیری میزهای کوچک، غذا دادن به حیوان خانگی نمونه‌ای از کارهایی است که می‌توانید از برای آنها از کودکان کمک بخواهید.
5) تهیه غذا: فرزندان شما در آشپزخانه اعتماد به نفس بیشتری پیدا می‌کنند پس به آنها در یادگیری تهیه یک غذای ساده برای یک شام خانوادگی کمک کنید. نوجوانان می‌توانند در انتخاب غذا، تهیه فهرست مواد غذایی و استفاده از اجاق کمک کنند.
6) بیان احساسات و رودررویی با مسائل: حل مسئله و سازگاری مهارت‌هایی هستند که حتی بزرگسالان نیز با آنها دست و پنجه نرم کنند. حل مسئله و برخورد مناسب با چالش‌ها را با موقعیت‌های روزمره تمرین کنید. بچه‌ها ممکن است در ابتدا ناامید شوند، بنابراین به آنها بیاموزید که احساسات خود را بشناسند و با مسئله‌ای که پیش آمده است کنار بیایند و مرحله به مرحله چالش را پشت سر بگذارند.
7) مهارت ارتباط با دیگران: یکی دیگر از مهارت های سنی که باید به فرزندان خود بیاموزید اینست که چگونه محترمانه مردم را مورد خطاب قرار دهند، از عبارات خوب مخصوصاً (لطفا و تشکر) استفاده کنند، در ارتباط با دیگران صبر داشته باشند.
سخن پایانی
برای آن که کودکان بتوانند بدون اتکا به شخص دیگری و به صورت مستقل از پس کارهای خود برآیند و عزت نفسشان توسعه یابد و به درستی با دیگران ارتباط برقرار کنند، لازم است والدین دست به کار شوند و مهارت های سنی را در هر مرحله از زندگی کودکان به آنها آموزش دهند. مجلات نبات نمونه‌ای از مجله کودک و خردسال است که با گردآوردی بازی‌ها و داستان‌های جذاب سعی دارد آموزش را برای کودکان آسان سازد.
منابع
